Vakantie Noorwegen
Noorwegen is een lang, grillig, smal land en gelegen in Noord-Europa. Het grenst aan Zweden, Finland en Rusland in het oosten en aan de Noordzee in het westen.
Oslo is de hoofdstad. Enkele andere belangrijke steden zijn: Bergen, Stavanger, Trondheim en Tromsø. Qua oppervlakte is Noorwegen het vijfde land van Europa en daarmee ruim 8 keer groter dan Nederland, terwijl het zo’n 4,5 miljoen inwoners telt. Daarvan woont ongeveer 70% in steden en dorpen en dat houdt weer in dat Noorwegen een dunbevolkt land is. Noorwegen staat bekend om zijn natuurschoon, en met name om zijn fjordengebied in het westen van het land. Maar het land kent ook een indrukwekkend hooggebergte, uitgestrekte hoogvlakten, grote bosrijke gebieden en een keur aan grote en kleine rivierdalen en meren. In totaal viervijfde van de oppervlakte is hoger gelegen dan 150 meter, terwijl een kwart van het oppervlak uit bosgebied bestaat.
Zoals reeds genoemd is Noorwegen een langgerekt land: de afstand van Kaap Lindesnes in het zuiden tot de Noordkaap in het uiterste noorden bedraagt 2518 kilometer. Bijna de helft van het land strekt zich boven de zogeheten poolcirkel uit.
Klimaat
In Noorwegen wordt wel eens gekscherend gezegd: 'Slecht weer bestaat niet, wel slechte kleding.' En dat geeft meteen aan dat je allerlei weertypen in Noorwegen kunt verwachten.
Hoe komt dat? Ten eerste door de langgerekte vorm van het land. Het spreekt voor zich dat er een groot verschil bestaat tussen het klimaat in Oslo en dat op de Noordkaap, twee plaatsen die meer dan 2000 kilometer van elkaar verwijderd zijn. Verder is er de invloed van de bergen. Zo heeft het oosten van Noorwegen, dat als het ware ‘achter de bergen’ ligt, in de zomer een vrij droog en zonnig landklimaat, terwijl in het westelijk fjordengebied een zeeklimaat heerst met meer neerslag. In de winter is het net andersom: dan is er langs de kust meestal sprake van zachte winters met relatief weinig sneeuwval, terwijl de temperaturen in het binnenland vaak tot ver onder nul kunnen zakken en er de hele winter lang sneeuw ligt.
Maar de belangrijkste factor voor het Noorse klimaat is toch wel de invloed van de warme golfstroom. Deze zorgt voor een matigende invloed op het klimaat, waardoor het in Noorwegen veel warmer kan worden dan men op deze noordelijke breedtegraden zou verwachten. In de zomer kunnen de temperaturen, ook in het noorden, oplopen tot 25-32 graden Celsius. Doordat de golfstroom warm zeewater langs de Noorse kust voert, blijven ook in de winter de Noorse havens ijsvrij. Het (korte) voorjaar kenmerkt zich vaak door mooi weer, waarbij de natuur in korte tijd uitbundig tot bloei komt. Het najaar kent ook vaak mooi weer, hoewel de temperaturen dan met name in het binnenland al dalen. Ook dit seizoen is kort, waarbij de natuur zich weer van haar beste kant laat zien: in enkele dagen tijd is heel de natuur getekend met de mooiste herfstkleuren.
Middernachtzon en Noorderlicht:
In de winter, met name in het gebied ten noorden van de poolcirkel, is bij helder weer het noorderlicht, ofwel ‘Aurora Borealis’ te zien. Dit fascinerende natuurfenomeen wordt vaak verward met de middernachtzon, maar het zijn twee totaal verschillende verschijnselen. Terwijl gedurende de middernachtzon de zon 's nachts niet onder gaat (op de Noordkaap: van 13 mei tot 29 juli, in Bodø: van 4 juni tot 8 juli) komt het noorderlicht juist voornamelijk voor in de winter als de zon gedurende een bepaalde periode niet boven de horizon verschijnt. Deze ‘mørkeperiode’ (donkere tijd), in welke het noorden gehuld gaat in een continue schemering, duurt in Tromsø van eind november tot half januari en op de Noordkaap zelfs van half november tot eind januari! Het noorderlicht ontstaat doordat elektrisch geladen deeltjes, met grote snelheden uitgestoten door de zon, in de hoogste lagen van de dampkring terechtkomen en daar gassen doen oplichten. Resultaat: een wonderlijk kleurenspel aan de heldere poolhemel.
Flora en Fauna
Noorwegen is mooi en ongerept. Het Noorse landschap is vol afwisseling en telkens weer verrassend. Noorwegen is bedekt met uitgestrekte wouden, vooral naaldbossen. Aan de Hardangerfjord kan men in het late voorjaar ook genieten van de bloesempracht omdat in dit gebied veel fruitbomen groeien. Afhankelijk van het landschap is er een grote variëteit aan planten en mossen te vinden. Naar het noorden toe wordt het landschap ruiger en nemen bomen- en plantengroei af. Slechts de berk weet zich daar te handhaven. Rendiermos en lage struiken zijn hier de enigen die de ?strijd? met het ruige klimaat aankunnen.
De Noorse dierenwereld is minstens zo bijzonder, onder aanvoering van de eland. Deze ietwat plompe viervoeter is met name 's avonds laat of 's ochtends vroeg te bewonderen en komt het meest voor in Zuid-, Oost- en Fjell-Noorwegen. In sommige schaars bevolkte gebieden van Noorwegen (met name in het oostelijk grensgebied tussen Noorwegen en Zweden en in het Noors-Russische grensgebied) komt de bruine beer nog voor. Dat geldt ook voor andere roofdieren zoals de wolf, de veelvraat en de lynx. Vooral in het noorden wordt de reiziger geconfronteerd met rendieren. Soms alleen, vaak in kuddes trekken ze vrijelijk rond. En dat betekent dat ze ook op de weg kunnen liggen, staan of rondlopen.
In een land met zoveel water is het niet verwonderlijk dat ook de bever in grote getale voorkomt, net zoals vele vissoorten. De zalm en de bergforel zijn hiervan de meest sprekende voorbeelden. Bijzonder is ook het voorkomen van potvissen ten noorden van de Lofoten en in het Tysfjord. In de fjorden en langs de uitgestrekte kustlijn van Noorwegen komen verder zeehonden en bruinvissen voor. Noorwegen is ook rijk aan vogels, met name aan watervogels: allerlei soorten meeuwen, alken, eenden, zeekoeten en papegaaiduikers komen in grote aantallen voor. In het kustgebied bij Bodø komt de zeearend nog voor. De ruige rotskust en talloze vogeleilanden, zoals Runde (bij Ålesund) en Røst (op de Lofoten) vormen een ideale verblijfplaats voor de miljoenen vogels.
Nationale Parken:
Ter bescherming en tot behoud van karakteristieke landschappen zijn er in geheel Noorwegen zogeheten Nationale Parken aangewezen. Deze parken zijn niet omheind door hekwerken en altijd vrij toegankelijk. Tegenwoordig zijn er in totaal 21 van deze parken in Noorwegen. De bekendste zijn:
Hardangervidda - In het park leven ca. 12.000 wilde rendieren, de grootste kudde ter wereld. Saltfjellet/Svartisen - In Nordland, direct ten noorden van de poolcirkel.
Jostedalsbreen - In Sogn og Fjordane. Het park ligt tussen de Sognefjord en de Nordfjord. De Jostedalsgletsjer is de grootste gletsjer van het Europese vasteland: 80 kilometer lang.
Jotunheimen - Dit hooggebergte strekt zich uit over delen van de provincies Oppland en Sogn og Fjordane. Rondane- Tussen het Gudbrandsdal en het Østerdal/Atnedal (Oppland).
Dovrefjell- Tussen bekende dalen zoals het Gudbrandsdal, het Romsdal, het Dividal, het Folldal en het Østerdal.
Bevolking en cultuur
Noorwegen is een dunbevolkt land. Met een bevolkingsdichtheid van ongeveer 13 inw/km2 kun je zeggen dat de Noren alle ruimte hebben.
Het noorden van Noorwegen – met name de provincie Finnmark -is het woongebied van de ‘Samen’. De Samen vormen een aparte bevolkingsgroep met een eigen taal en cultuur. In heel Noorwegen wonen ongeveer 24.000 Samen die vooral leven van de rendierteelt.
Noorwegen is rijk aan cultuur. Talloze overblijfselen uit het vikingtijdperk zijn in Noorwegen terug te vinden, bijvoorbeeld vikingschepen op het museumschiereiland Bygdøy bij Oslo. Opvallend in het Noorse landschap is de middeleeuwse houten kerk, de zogeheten staafkerk. Talloze openluchtmusea, waar oude gebouwen, klederdrachten en folklore bewaard zijn gebleven, laten weer andere aspecten zien van het Noorse verleden. De mooiste openluchtmusea zijn te bewonderen in Oslo en Lillehammer.
Verder zijn er tal van steden waarvan de historische kern goed bewaard is gebleven. Bijvoorbeeld Gamle Stavanger, het oude centrum van de havenstad Stavanger met zijn witte huisjes. Of Ålesund, waar het in het begin van de 20e eeuw afgebrande centrum geheel in Jugendstil werd herbouwd.
Noorwegen heeft een groot aantal kunstenaars van naam voortgebracht: Knut Hamsun, een schrijver met een omvangrijk oeuvre en internationale uitstraling; Sigrid Undset met haar prachtige historische romans en Henrik Ibsen, een befaamd toneelschrijver. En niet te vergeten Edvard Munch, een belangrijke schilder, waar in Oslo zelfs een apart museum aan is gewijd. Ook op muziekgebied heeft Noorwegen een grootheid voortgebracht. Edvard Grieg - componist van o.m. de Peer Gynt Suite- wist de Noorse volksmuziek met zijn prachtige composities tot een hoog artistiek niveau te verheffen. Bekende Noorse namen van vandaag zijn onder meer Jostein Gaarder, filosoof en schrijver van ‘De wereld van Sofie’, actrice/regisseuse Liv Ullmann, echtgenote van de Zweedse cineast Ingmar Bergman en ex-schaatser en gouden medaillewinnaar Johan Olav Koss.
Staat en politiek
Op 17 mei 1814 kreeg Noorwegen in het plaatsje Eidsvoll zijn grondwet.
Als voorbeeld voor de Noorse grondwet gold de grondwet van de Verenigde Staten van Amerika. Pas in 1905 werd de Unie met Zweden opgeheven en werd Noorwegen een autonome, constitutionele monarchie. Het koningschap heeft in Noorwegen een symbolische functie, maar dankzij de vroegere koningen Haakon en Olav en de huidige koning Harald is het koningshuis heel populair bij de Noorse bevolking. Het parlement – genaamd ‘Storting’ - omvat 165 zetels. De afgevaardigden van het parlement worden om de vier jaar gekozen. De belangrijkste partijen in Noorwegen worden gevormd door de sociaal-democraten (AP), de christen-democraten (KRF), de liberalen (Høyre, FRP)en de linkse partijen. (SV, Venstre)
Economie
Noorwegen is een moderne welvaartsstaat met een hoge levensstandaard.
De belangrijkste industrieën zijn de olie-industrie, de visserij, de scheepvaart, land- en bosbouw, veeteelt en toerisme. Noorwegen is - dankzij grote voorraden in de Noordzee - een belangrijke leverancier van aardolie en aardgas. Daardoor is ook de chemische en petrochemische industrie voor Noorwegen steeds belangrijker geworden. Stavanger is het centrum van de olie-industrie. De visvangst is daarnaast nog altijd van groot belang voor de Noorse economie. Overal langs de westkust vormen de plaatsen aan het water een uitvalsbasis voor de talrijke vissersschepen. De export van vis en visproducten zoals kabeljauw, garnalen, zalm en stokvis levert de staatskas jaarlijks miljarden Kronen op. Met name de eilandengroep Lofoten is afhankelijk van de visvangst. Hier vindt men ook de enorme rekken waaraan in het voorjaar de stokvis wordt gedroogd. De landbouw was in Noorwegen al vroeg ontwikkeld en dankzij het relatief gunstige klimaat konden en kunnen er veel producten worden verbouwd. De regio rond de Hardangerfjord wordt wel de ?Tuin van Noorwegen? genoemd. Daar waar mogelijk wordt ook veeteelt uitgeoefend. Schapen en geiten lopen bijvoorbeeld vaak vrij rond. Een befaamd Noors product is de geitenkaas: geitost.
Eten en drinken
De Noren zijn trots op hun culinaire tradities. Er bestaan dan ook diverse typisch Noorse specialiteiten.
In de eerste plaats is Noorwegen natuurlijk het land van de vis. Qua visgerechten heeft men dan ook keus in overvloed: haring, forel, kabeljauw, makreel, kreeft, garnalen, en natuurlijk zalm in allerlei variëteiten: gerookt, gekookt, gestoofd en gemarineerd. Maar ook vlees heeft een prominente plaats in de Noorse keuken. Typisch Noorse gerechten zijn rendier-, eland- en lamsvleesgerechten, en natuurlijk het nationale gerecht: ‘kjøttkaker’(voor de Nederlanders te vergelijken met de vertrouwde gehaktbal). Daarnaast kan men vaak ‘flatbrød’ op tafel aantreffen: een flinterdunne broodsoort, gebakken van ongezuurd deeg. Veel hotels serveren 's avonds een ‘koldtbord’, waarbij in buffetvorm een keur van koude en warme gerechten staat opgesteld. Soms wordt hierbij ook ‘rømmegrøt’ geserveerd, een pap gekookt van dikke, zure room, en opgediend met suiker en kaneel. Dit is overigens geen dessert, maar een hoofdgerecht.
Bijna alle restaurants hebben een vergunning voor wijn en bier, grotere hotels hebben een volledige vergunning. De prijzen voor sterke dranken liggen in Noorwegen beduidend hoger dan in de rest van Europa. Alcohol kan uitsluitend worden gekocht in de door de staat geëxploiteerde winkels. Deze ‘vinmonopols’ zijn in steden en de meeste grotere plaatsen te vinden. Bier is in de meeste supermarkten in Noorwegen verkrijgbaar.